Wulkan · sztuka · człowiek – projekt w ramach rezydencji artystycznej w Kumamoto w Japonii

prof. Yasuyuki Saegusa
(Faculty of Art, SOJO University, Kumamoto)

W rejonie Aso, na terenie prefektury Kumamoto odbywają się festiwale sztuki i organizowane są rezydencje artystyczne. Jest to teren położony u stóp wulkanu. W latach 2010-2015 przez 6 lat w szkole powszechnej w Aso, w mieście Takamori organizowany był Festiwal Sztuki „Genesis Exhibition”. Oprócz tego, w latach 2014-2018 realizowano tam projekt rezydencji artystycznej „Artyści w Aso”, sponsorowany przez prefekturę Kumamoto. Oba wydarzenia odbywały się w pobliżu wulkanu Aso, w specjalnym miejscu, które stało się domem różnych międzykulturowych wydarzeń artystycznych.

„Artyści w Aso” to projekt, w ramach którego grupa licząca 5-7 osób przez trzy miesiące przebywa w miasteczkach leżących u stóp wulkanu. Przebywają na terenach, na których czuć jeszcze starą japońską kulturę i angażują się w wymianę kulturową z okolicznymi mieszkańcami. Każdego roku artyści z wielu krajów aplikują by wziąć udział w tym przedsięwzięciu, ale dotychczas zaproszono tylko 24 osoby (7 w 2014 roku, 7 w 2015 roku, 5 w 2017 roku i 5 w 2018 roku). Pięć spośród tych osób to Polacy. Wchodzili oni w interakcję z wieloma Japończykami, doświadczali lokalnej natury i kultury, a przede wszystkim tworzyli nowe dzieła.

Festiwal Sztuki „Genesis Exhibition” został zapoczątkowany w 2010 roku i skupiał się na wystawach i dyskusjach organizowanych w szkołach podstawowych pod hasłem „Porzućmy ludzki punkt widzenia i posłuchajmy głosu ziemi”. Tematem przewodnim był wulkan, sztuka oraz człowiek. Słowo „natura” brzmiało w tym kontekście jak przepowiednia. Niespotykana dotychczas w swej skali katastrofa naturalna, jaką było wielkie trzęsienie ziemi we wschodniej Japonii miała miejsce 11 marca 2011 roku, a więc rok od naszej imprezy. W niedługim czasie wydarzyła się również katastrofa Elektrowni Atomowej Fukushima Nr 1, zatem w tamtym okresie Japonia otrzymała dwa niezwykle silne ciosy. W sierpniu 2011 roku zorganizowaliśmy wystawę „Genesis – 2”. Przygotowaliśmy instalację na powietrzu, głównie z pomocą ocalonych z trzęsienia ziemi, pod przewodnictwem Ichiego Ikedy, jednego z liderów Earth Art. W lato w instalację wykonaną przy użyciu miskantu* uderzył piorun, a powstały pożar połączył w jakiś sposób niebo z ziemią. W 2012 roku, po okresie suszy nastały ulewne deszcze – najsilniejsze od pięćdziesięciu lat. Rozległy obszar prefektury Kumamoto został zniszczony przez powodzie. Między tym szeregiem katastrof naturalnych, na 2013 rok zaplanowano wystawę pod nazwą „Co powinniśmy pozostawić w przyszłości?”. Działania zaprezentowane podczas wystaw Genesis, koncentrujące się wokół tematów takich jak natura, sztuka i ludzie zaowocowały zaproszeniem wystosowanym przez Tomasza Wendlanda, by przedstawić nasze prace podczas cyklu „We Curate” w ramach czerwcowego Biennale Sztuki w Wenecji. W październiku 2014 roku, podczas międzynarodowej konferencji pt. „Przyszłość post-globalna” organizowanej w Poznaniu pokazaliśmy działania przeprowadzone w trakcie wystaw Genesis. W tym samym czasie rozpoczął się projekt kulturalny prefektury Aso pod nazwą „Artyści w Aso”, a jego uczestniczką była Polka, Katarzyna Szeszycka.

W 2015 roku zaprosiliśmy Tomasza Wendlanda, organizatora Mediations Biennale do wzięcia udziału w przygotowanej w ramach kolejnej wystawy Genesis dyskusji z dyrektorem Muzeum Sztuki Współczesnej w Kumamoto. Wreszcie, w projekcie „Artyści w Aso” znów wzięły udział osoby z Polski – tym razem byli to Paweł Jasiewicz i Agnieszka Rożnowska.

* Miskant to roślina, której długa łodyga przypomina słomę.